დღე

ქართული

დღე

დღე და ღამე

წაკითხვა

• ფონეტიკური ტრანსლიტერაცია (IPA): [dɣɛ]
• აუდიო მაგალითი: დღე ^?
• დამარცვლა: დღე, მრ. რ. დღე·ე·ბი, დღე·ნი

მნიშვნელობა

არსებითი სახელი

➤ დღე, დღ-ის(ა), მრავლობითი: დღე-ებ-ი, დღე-ნ-ი    

ბრუნვა	მხოლობითი	მრავლობითი
სახელობითი	დღე	დღეები	დღენი
მოთხრობითი	დღემ / დღემა	დღეებმა	დღეთ / დღეთა
მიცემითი	დღეს / დღესა	დღეებს / დღეებსა	დღეთ / დღეთა
ნათესაობითი	დღის / დღისა	დღეების / დღეებისა	დღეთ / დღეთა
მოქმედებითი	დღით / დღითა	დღეებით / დღეებითა
ვითარებითი	დღედ / დღედა	დღეებად / დღეებადა
წოდებითი	დღეო	დღეებო	დღენო
ყველა სხვა ფორმა იხილეთ ფორმაწარმოების გვერდზე

1. დროის მონაკვეთი დილიდან საღამომდე, გათენებიდან დაღამებამდე.

   მშვენიერი დღე გაგვითენდა

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

2. დროის მონაკვეთი, რომელიც 24 საათს შეიცავს და რომელსაც, როგორც კალენდარულ ერთეულს, თავისი სახელი აქვს, - დღე-ღამე.

   იანვრის თვეში 31 დღეა

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

3. დღე-ღამის ნაწილი, 12 საათი

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

4. დროის ასეთი მონაკვეთი ან მისი ნაწილი, რომელიც განკუთვნილია რამესთვის.

   ხუთი დღე ვიმუშავე.

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

5. თვის ან კვირის რომელიმე რიცხვი, თარიღი, მიძღვნილი რაიმე მოვლენისადმი.

   კვირის მეხუთე დღე პარასკევია

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

6. იგივეა რაც „დღისით“.

   ბუები დღე ვერ ხედავენ

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

7. გადატანით: ვინმეს სიცოცხლე, ყოფა, წუთისოფელი.

   • ამ მნიშვნელობისათვის ციტატები არ გვაქვს. დაგვეხმარეთ მოძიებაში.

   ➤ ანტონიმები: ღამე

წარმოებული ლექსიკა

➤ წარმოებული სიტყვები: დღებედნიერი, დღებედშავი, დღებნელი, დღეგამოშვებით, დღეგრძელი, დღედაბნელებული, დღედადღე, დღედაღამ, დღედღეზე, დღევანდელი, დღევდება, დღემარადის, დღემოკლე, დღეღამიანი , დღეღამური, დღეყოველ, დღეჩაგდებით, დღიური

➤ შესიტყვებები: დღე და სოფელი, დღე და მოსწრება, დღე აქვს დათვლილი, დღეები დათვლილია, დღესა და ღამეს ასწორებს, დღეღამეს ასწორებს, დღესა და ღამეს აერთიანებს, დღესავით ნათელი, დღეს დააყენებს, დღეს ვეღარ გაათენებს, დღის სინათლეზე გამოაქვს, დაბადების დღე, დღე დაუბნელებს, დღე და ღამე გაიყრება

➤ იდიომები: უწინამც დღე გაუქრეს •  დღეს მოუსწრაფებს •  ღმერთი დღეს მისცემს •  ვაი იმ დღეს •  (ღმერთმა) დიდი დღე მისცეს! •  დიდი დღე არ აქვს •  დღე და ღამის გაერთიანება •  დღე და ღამის გასწორება •  დღეები დათვლილია •  დღე-ღამის გასწორება •  დღითი დღე •  დღის გაქრობა •  დღის გაშავება •  დღის დაბნელება •  დღის დალევა •  დღის მოსწრაფება •  დღის სინათლეზე გამოტანა •  დღის წესრიგი

➤ ანდაზები: ღრუბლიანი დღე პატარძალს დილა ეგონაო  •  მწყემსს ერთი დღე შეხვდა, ისიც ავდრიანიო  •  ქურდს რომ ყური უგდო, დღეში ასჯერ გამოტყდებაო  •  ძმა ძმისთვისაო — შავი დღისთვისაო

თარგმანები

 

• აზერბაიჯანული: gün (az)
• ბერძნული: ημέρα (el) მდედრ. (iméra) μέρα (el) მდედრ. (méra)
• ბულგარული: ден (bg) მამრ. (den)
• გერმანული: Tag (de) მამრ.
• ესპანური: día (es) მამრ. ; dieta (es)
• თურქული: gündüz (tr) ruz (tr) (ლიტერატურა, რელიგია); gün (tr)
• იაპონური: 昼 (ja) (ひる, hiru), 昼間 (ja) (ひるま, hiruma)
• ინგლისური: day (en); period (en); diet (en)
• იტალიური: giorno (it) მამრ. dieta (it) მდედრ. consiglio (it) მამრ.
• პოლონური: dzień (pl) მამრ. doba (pl) მდედრ. მოძველებული: sejm (pl) მამრ.
• პორტუგალიური: dia (pt) მამრ.
• რუსული: день (ru) მამრ. (denʹ) сутки (ru) (sutki) მოძველებული: сейм (ru) მამრ. (sejm)
• სომხური: օր (hy) (ōr)
• უკრაინული: день (uk) მამრ. (denʹ) сейм (uk) მამრ. (sejm) сойм (uk) მამრ. (sojm)
• ფრანგული: jour (fr) მამრ. règle (fr) (les règles); congrès (fr) მამრ.
• შვედური: dag (sv) dygn (sv) საშ.
• ჩინური: 日 (zh) (rì)

წყაროები და რესურსები

• ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი, ტომი 3, გვერდი 1578-1581, თბილისი, 2015 წელი.
• „დღე“ ქართული ენის განმარტებით ონლაინ-ლექსიკონში
• ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონი, ვარლამ თოფურია, ივანე გიგინეიშვილი, თბილისი „განათლება“, 1998, გვ. 262

• სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული : [ორტომეული], ტ. 1, თბილისი: „მერანი“, 1991, გვ. 228.

• ალექსანდრე ონიანი, ქართული იდიომები, თბ.: „ნაკადული“, 1966, გვ. 58-60.