ვიქსიკონი

ქცევა

ქართული


ქცევა (ქცევისა)

მნიშვნელობა
  2. (ზმნა) ქართულ ენაში ზმნის ინფინიტივის არარსებობის გამო, უცხოური სიტყვების თარგმნისას ხშირად გამოიყენება 1. (ა, ბ, გ, დ.) მნიშვნელობაში გამოხატული მოქმედებების აღმნიშვნელი ზმნების საწყის ფორმად. ა) ◆ სოფელი დიდ ქალაქად იქცა; ბ) ◆ შენობა დაიქცა; გ) ◆ დააქცია ოჯახიცა და ქვეყანაც; დ) ◆ აქ ბევრი სისხლი დაიქცა .
  4. (ზმნა) ქართულ ენაში ზმნის ინფინიტივის არარსებობის გამო, უცხოური სიტყვების თარგმნისას ხშირად გამოიყენება 1. (ა, ბ.) მნიშვნელობაში გამოხატული მოქმედებების აღმნიშვნელი ზმნების საწყის ფორმად. ა) ◆ ცუდად იქცევი! ბ) ◆ უცხოეთში ყველანი კარგად მექცეოდნენ. ◆ ყურადღებას აქცევს
შენიშვნა:
ზედა მარჯვენა კუთხეში მოცემული ბრუნების ინფოდაფისათვის:
1. მნიშვნელობაში ოთხივე ქვემნიშვნელობა (ა, ბ, გ, დ.) იბრუნვის და მათი მრავლობითი თითქმის არ გვხვდება.
3. მნიშვნელობიდან იბრუნვის მხოლოდ ა. და ბ. ქვემნიშვნელობები, მათი მრავლობითიც იშვიათია.
5. და 6. მნიშვნელობები იბრუნვის, როგორც არსებითი სახელი.
7. მნიშვნელობა იბრუნვის და მისი მრავლობითიც იშვიათია.
8, 9, და 10. მნიშვნელობა იბრუნვის, გააჩნიათ მრავლობითი რიცხვიც.
2. და 4. მნიშვნელობები გამოიყენება მხოლოდ უცხოური ზმნის ინფინიტივის მიახლოებითი მნიშვნელობით სათარგმნელად და ისინი ქართულში არ გამოიყენება.
ზმნის ყველა ფორმის სანახავად იხილეთ
შემდეგი გვერდები:
აქცევს, იქცევა, ექცევა, უქცევს







ქართული

ქცევა

ეტიმოლოგია

წაკითხვა

მნიშვნელობა

არსებითი სახელი
  1. სახელი აქცევს, იქცევა ზმნათა მოქმედებისა.


ა) სხვა სახის მიღება, სხვა რამედ (ვინმედ) გარდაქმნა.

  1. პირველი ცომის კუტად ქცევა ყოველთვის როდი ნიშნავს გამოცხობის უხეირობასა (იაკობ გოგებაშვილი).
    ➤ სინონიმები: გარდაქმნა, გადაქცევა
    ➤ ანტონიმები: შენება, აშენება
➤ წარმოებული სიტყვები: ქცეული, ქცევადი, ქცევადობა, ლუკმა-ლუკმად ქცევა, ჩონჩხად ქცევა, ენად ქცევა, ლაპარაკად ქცევა, სმენად ქცევა


ბ) ნგრევა, შლა, რღვევა (ნაგებობისა).

  1. ➤ სინონიმები: ნგრევა, შლა, რღვევა


გ) გადატ. ღუპვა (ქვეყნისა, ოჯახისა...)

  1. ➤ სინონიმები: ღუპვა, დაღუპვა
    ➤ ანტონიმები: შენება, აშენება


დ) ღვრა, თხევა.

  1. წყლის ქცევა. – ღვინის ქცევა
    ➤ სინონიმები: ღვრა, თხევა
➤ წარმოებული სიტყვები: სისხლის ქცევა
  2. სახელი იქცევა , ექცევა ზმნათა მოქმედებისა.

ა) თავის ჭერა როგორმე, რამენაირი ქმედება, – მოქცევა.

  1. რისათვის მომეწონება უგვანი ქცევა კაცისა!. (ვაჟა).
    ➤ სინონიმები: ქმედება, მოქმედება, მოქცევა, საქმიანობა

ბ) როგორმე (კარგი ან ცუდი) დამოკიდებულების გამოჩენა ვინმესადმი ან რამესადმი, – მოპყრობა.

  1. ოთარაანთ ქვრივი შეიჭმუხნა, როგორღაც ეხამუშა, ეუცხოვა ამისთანა ტოლ–ამხანაგური ქცევა ახალგაზრდა ქალისაგან ((ილია ჭავჭავაძე).
    ➤ სინონიმები: დამოკიდებულება, მოპყრობა

გ) რთული ფუძის მეორე შემადგენელი ნაწილი.

  1. ყოფა–ქცევა
  2. სახელი ექცევა ზმნის მოქმედებისა. (ქართულ ენაში ზმნის ინფინიტივის არარსებობის გამო, უცხოური სიტყვების თარგმნისას ხშირად გამოიყენება ამ ზმნის საწყისი ფორმის მნიშვნელობითაც)
➤ წარმოებული სიტყვები: მხრის ქცევა, ხმის ქცევა
  2. სახელი უქცევს ზმნის მოქმედებისა. (ქართულ ენაში ზმნის ინფინიტივის არარსებობის გამო, უცხოური სიტყვების თარგმნისას ხშირად გამოიყენება ამ ზმნის საწყისი ფორმის მნიშვნელობითაც)
➤ წარმოებული სიტყვები: კალოს ქცევა, სულის ქცევა, საწუთროს ქცევა
  2. ძველი: მიწის საზომი ერთეული დასავლეთ საქართველოში; უდრიდა 900 კვ. საჟენს ანუ ჰექტრის ორ მეხუთედს.
    ეზოს ორასამდე ქცევა ეჭირა (უიარაღო).
  3. ლინგვისტიკა: თქმის (მნიშვ. 2.): ფარგლებში არსებული სხვაეობა მეტყველებისა.
    ვანის თქმის უხუთური ქცევა
  4. გრამატიკა: ზმნის ფორმა, რომელიც გამოხატავს კუთვნილებით ურთიერთობას სუბიექტსა და ობიექტს ან ობიექტებს შორის.
  5. პოლიტიკური ეკონომიკა: იხილეთ მიმოქცევა (მნიშვ. 4)
    [კაპიტალი] შეზომილი უნდა იყოს თვითონ წარმოების ქცევის დროსთან (ილია ჭავჭავაძე).
    ➤ სინონიმები: მიმოქცევა

წარმოებული ლექსიკა

თარგმანები


წყაროები და რესურსები

  •   საჯარო მოხელის ორთოგრაფიულ-სტილისტიკური ლექსიკონი, თამარ ვაშაკიძე, ავთანდილ არაბული, თეა ბურჭულაძე, თბილისი, 2022, გვ. 527
  •   ნეიმანი ალ., ქართულ სინონიმთა ლექსიკონი, მესამე გამოცემა, თბ.: „განათლება“, 1978, გვ. 439.
  •   სულხან-საბა ორბელიანი, ლექსიკონი ქართული : [ორტომეული], ტ. 2, თბილისი: „მერანი“, 1993, გვ. 244.
მოძიებულია „https://ka.wiktionary.org/w/index.php?title=ქცევა&oldid=114588“-დან