დახმარება:ზედსართავი სახელი

ზედსართავი სახელი ჰქვია მეტყველების ნაწილს, რომელიც ახლავს არსებით სახელს და გამოხატავს საგნის ნიშან-თვისებას. მაგ., ქვა შეიძლება იყოს: დიდი, პატარა, ბრტყელი, მრგვალი, ხავსიანი... ვამბობთ: დიდი ქვა, პატარა ქვა, ბრტყელი ქვა, მრგვალი ქვა, ხავსიანი ქვა... ეს სიტყვები არსებით სახელს დაერთვიან და საგნის ნიშანს გამოხატავენ, ე. ი. ზედსართავი სახელებია.


ზედსართავის ორი ტიპი რედაქტირება

ზედსართავი სახელი არსებითი სახელის თვისებას გამოხატავს (კოხტა გოგო, კარგი ბიჭი). ზედსართავ სახელთა ორი ჯგუფი გამოიყოფა: ვითარებითი და მიმართებითი.

ვითარებითი აერთიანებს პირველად ზედსართავებს (მაღალი, შავი, მჭლე...), მიმართებით ჯგუფში კი მეორადი (დერივაციული აფიქსებით ნაწარმოები) სახელები ერთიანდება (ხავს-იან-ი, უ-თმ-ო, სა-ნერგ-ე..... -იან, უ-ო და სა-ე წარმომქმნელი, ანუ დერივაციული ელემენტებია).

ვითარებით ზედსართავებს ხარისხი ეწარმოებათ (მაღალი _ უმაღლესი, უმჭლევესი...), მიმართებითებს, გარდა იშვიათი გამონაკლისისა, ხარისხი არ ეწარმოებათ, მაგ. არ შეიძლება უთმოესი ან უუთმოესი, უხავსიანესი და სხვა; თუმცა არსებობს გამონაკლისებიც: გონი _ გონ-იერ-ი _ უ-გონიერ-ეს-ი, ჭკუა–ჭკვ-იან-ი - უ-ჭკვიან-ეს-ი და სხვა.

არსებითსა და ზედსართავს შორის ტრანსლაცია რედაქტირება

არსებით და ზედსართავ სახელებს შორის ხშირია ტრანსლაცია: (1) არსებითი სახელი – ზედსართავი სახელი და (2) ზედსართავი სახელი – არსებითი სახელი. პირველი სახის ტრანსლაციას ჰქვია ადიექტივაცია (ანუ გაზედსართავება), მეორე სახის ტრანსლაციას კი – სუბსტანტივაცია (ანუ გაარსებითსახელება).

ადიექტივაცია: ყაჩაღი კაცი, შკაფი კაცი, ძაღლი კაცი...

(ყაჩაღი აქ ნიშნავს ყაჩაღის თვისებას, შკაფი ნიშნავს სქელს (შკაფივით), ძაღლი კი -ავს).

სუბსტანტივაცია: თუ ზედსართავი სახელის გვერდით გამოტოვებულია მასთან დაკავშირებული არსებითი სახელი, მაშინ ზედსართავი გამოტოვებულ არსებით სახელს გამოხატავს და გრამატიკულადაც არსებითი სახელის თვისებებს იძენს; მაგ.: “შეიბნენ შავი ვეშაპი და თეთრი ვეშაპი: ფინალი ასე შეიძლება გამოიხატოს: შავს აჯობა თეთრმა: არსებითი სახელის “ვეშაპის” გვერდით “შავი” და “თეთრი” ზედსართავებია, მაგრამ არსებითი სახელის გარეშე “შავს” და “თეთრმა” უკვე არსებითი სახელებია. ე.ი. ხდება ზედსართავ სახელთა სუბსტანტივაცია

იხილეთ აგრეთვე რედაქტირება